Η βίγκαν διατροφή είναι ασφαλής για τα παιδιά

Η βίγκαν διατροφή είναι ασφαλής για τα παιδιά

Της Ginny Kisch Messina, MPH, RD

(http://www.theveganrd.com/2016/04/vegan-diets-are-safe-for-children.html) 
μετάφραση: foxy vegan

Την προηγούμενη εβδομάδα, η εφημερίδα Wall Street Journal έγραψε για ένα νηπιαγωγείο στο Νιου Τζέρσεϊ των Η.Π.Α., το οποίο προσφέρει μόνο βίγκαν γεύματα στα παιδιά. Το άρθρο με έκανε να ανατριχιάσω. Παρουσίαζε τον βιγκανισμό ως μία παλαβή, ελαφρώς ελιτίστικη διατροφή που απαγορεύει στα παιδιά να φάνε cupcakes στα παιδικά πάρτυ. Τουλάχιστον, δεν αμφισβήτησε την ασφάλεια της βίγκαν διατροφής.  

Ωστόσο, ένα άρθρο στο περιοδικό Slate, έκανε ακριβώς αυτό. Η επιστημονική συντάκτρια Μελίντα Γουένερ Μόουγιερ είπε πως «δεν μπορεί παρά αναρωτιέται: Μπορούν στην πραγματικότητα τα παιδιά να λάβουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά μέσω μίας βίγκαν διατροφής;»

Ένας τρόπος να απαντηθεί το ερώτημα είναι να ρωτήσει κανείς τους ειδικούς πάνω στη βίγκαν διατροφή. Για παράδειγμα, η κ. Μοουγιερ θα μπορούσε να έχει τηλεφωνήσει στην Δρ. Ριντ Μάνγκελς, η οποία διαθέτει PhD στη διατροφή, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης και είναι ειδική στην βίγκαν παιδιατρική διατροφή (επίσης έχει μεγαλώσει και οι ίδια δύο βίγκαν παιδιά). 

Επίσης η συντάκτρια θα μπορούσε να έχει μιλήσει σε οποιονδήποτε διαιτολόγο που ανήκει στην ομάδα Vegetarian Nutrition Dietetic Practice Group, η οποία αποτελεί μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας. Θα μπορούσε να έχει μιλήσει σε μερικούς βίγκαν γονείς, όπως ο καλός μου φίλος Ματ Μπολ. Η κόρη του η Έλεν, βίγκαν από τη γέννησή της, είναι σήμερα μία νεαρή κοπέλα που διαπρέπει στον αθλητισμό και στο πανεπιστήμιο χωρίς να έχει φάει ποτέ ζωική πρωτεΐνη. 

Αλλά το άρθρο στο Slate, δεν εστίασε τόσο στο αν τα βίγκαν παιδιά μπορούν να λάβουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά· στόχος ήταν να αποδείξει ότι απλά είναι πολύ δύσκολο. Όλοι ξέρουμε πως γίνεται αυτό. Χρησιμοποιούν τις συνήθεις ξεπερασμένες έρευνες σε συνδυασμό με μερικές παραπλανητικές διατροφικές πληροφορίες συν μερικές άσχετες/λανθασμένες παρατηρήσεις σχετικά με τον βίγκαν τρόπο διατροφής. Ρίχνουν και μερικά γελοία σχόλια περί του βίγκαν φαγητού (γιατί ναι, όλοι οι βίγκαν ως γνωστόν τρώμε ψωμί από πληγούρι και καρύδια) και έτοιμο το άρθρο.  

Ιδού λοιπόν μερικές απαντήσεις σε αυτούσια κομμάτια του άρθρου που δημοσιεύθηκε στο Slate.

“ Μία μελέτη διαπίστωσε ότι τα παιδιά που έγιναν βίγκαν πριν τα 6 τους χρόνια και είχαν οριακή έλλειψη βιταμίνης Β12 κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, εμφάνισαν γνωστικά προβλήματα στην εφηβεία […]»

Αυτή είναι η συνήθης πλέον αναφορά σε μελέτες με επίκεντρο παιδιά που μεγάλωσαν με μακροβιοτική διατροφή τη δεκαετία του 1980. Δεν είναι καθόλου παράξενο ότι τα περισσότερα εμφάνισαν σημάδια έλλειψης Β12. Πρόκειται όμως για ένα γεγονός άσχετο με τα βίγκαν παιδιά του 21^ου αιώνα που καταναλώνουν εμπλουτισμένες τροφές (οι οποίες είναι πολύ πιο άφθονες σε σχέση με το τι συνέβαινε πριν 30 χρόνια) ή λαμβάνουν κατάλληλα συμπληρώματα. 

 “Ακόμη και όταν οι διατροφικές απαιτήσεις καλύπτονται, τα βίγκαν παιδιά έχουν την τάση να είναι λίγο πιο κοντά και αδύνατα σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά που τρώνε ζώα»

«Λίγο πιο κοντά», ναι. Περίπου ¼ της ίντσας για την ακρίβεια. Η μελέτη στην οποία αναφέρεται το άρθρο έγινε το 1989 και δηλώνει ότι τα βίγκαν παιδιά πέτυχαν να έχουν αρκετή ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων με απειροελάχιστες διαφορές στο ύψος (1). Το γεγονός ότι ήταν κοντύτερα κατά τη νηπιακή ηλικία έχει πιθανώς να κάνει με το ότι θήλαζαν. Ο θηλασμός πολλές φορές έχει ως αποτέλεσμα τη βραδύτερη ανάπτυξη σε σύγκριση με τα νήπια που πίνουν γάλα σκόνη.  

“Επιπλέον, τα βίγκαν παιδιά έχουν την τάση να καταναλώνουν λιγότερο λίπος από ό,τι τα μη-βίγκαν παιδιά». 

Πρέπει να πάρουμε ως μέτρο βέλτιστης ποσότητας πρόσληψης λίπους για τα παιδιά, την ποσότητα που καταναλώνουν τα παμφάγα παιδιά; Η πρόσληψη λίπους από τα βίγκαν παιδιά φαίνεται να φτάνει το 31% των θερμίδων, πράγμα που δεν καθιστά τη βίγκαν διατροφή ούτε καν χαμηλή σε λιπαρά. (2) Επιπλέον, είναι πολύ εύκολο να αυξήσει κανείς την πρόσληψη λίπους από τα παιδιά, προσφέροντάς τους τροφές πλούσιες σε λίπος, όπως βούτυρα από ξηρούς καρπούς κ.α. 

 “Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη D, είναι το εμπλουτισμένο γάλα, τα λιπαρά ψάρια και τα αυγά, τρόφιμα δηλαδή που αποκλείονται από το διαιτολόγιο των βίγκαν.» 

Τα βίγκαν παιδιά πίνουν εμπλουτισμένο γάλα. Απλά δεν είναι εμπλουτισμένο γάλα αγελάδας. Οι βίγκαν λαμβάνουν την βιταμίνη D με τον ίδιο τρόπο που την λαμβάνουν και οι παμφάγοι: από εμπλουτισμένα τρόφιμα, από συμπληρώματα, και από την έκθεση στον ήλιο. Τα ψάρια δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστη πηγή για να καλυφθεί η ανάγκη σε βιταμίνη D και ειδικά αν αναφερόμαστε σε νήπια και παιδιά προσχολικής ηλικίας (3). 

«Οι έρευνες δείχνουν ότι η σιδηροπενική αναιμία κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, έχει ως αποτέλεσμα μακροχρόνιες, ενδεχομένως και μόνιμες, νευροσυμπεριφορικές διαταραχές. 

Η σιδηροπενική αναιμία είναι σίγουρα ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Αλλά δεν πρόκειται για ένα πρόβλημα που συναντάται κατ’ αποκλειστικότητα στα βίγκαν παιδιά. Στην πραγματικότητα, για τα νήπια, η υπερβολική κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την κακή κατάσταση του σιδήρου (4). Η αντικατάσταση του αγελαδινού γάλακτος με φυτικό γάλα βελτιώνει την απορρόφηση του σιδήρου. Ναι, οι γονείς των μικρών βίγκαν πρέπει να είναι σίγουροι ότι τα παιδιά καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σιδήρου και βιταμίνης C, η οποία ενισχύει την απορρόφηση. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ότι τα βίγκαν παιδιά καταναλώνουν περισσότερο σίδηρο και βιταμίνη C από ό,τι τα παμφάγα συνομήλικα παιδιά (2). 

“Τα περισσότερα τρόφιμα ζωικής προέλευσης περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, ωστόσο πολλά τρόφιμα φυτικής προέλευσης περιέχουν μικρές ποσότητες κάθε ιχνοστοιχείου ή μπορεί να μην περιέχουν κάποια ιχνοστοιχεία εξολοκλήρου. 

Η ιδέα ότι οι φυτικές τροφές έχουν παντελή έλλειψη συγκεκριμένων αμινοξέων, είναι απολύτως λανθασμένη. Όλα τα φυτικά τρόφιμα περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, απλά κάποιες φυτικές τροφές μπορεί να έχουν χαμηλότερα ποσοστά κάποιων απαραίτητων αμινοξέων. Όμως, τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να ωφεληθούν από το συνδυασμό πρωτεϊνών –δημητριακά και όσπρια- στα γεύματά τους, αν και αυτή η πρακτική δεν είναι απαραίτητη για τους ενήλικες. Παράδειγμα, φυστικοβούτυρο πάνω σε κρακεράκια, φυτικό χοτ ντογκ μέσα σε ψωμάκι ή αραβική πίτα βουτηγμένη σε χούμους. Δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, ακόμη και για τα παιδιά που δεν τρελαίνονται για το φαγητό. 

“Ακόμη χειρότερο είναι, πως τα φυτικά τρόφιμα είναι πλούσια σε οξαλικά, μία ουσία που εμποδίζει την απορρόφηση του ασβεστίου.»

Αυτή η πρόταση είναι παραπλανητική μιας και υπονοεί πως όλες οι φυτικές τροφές είναι γεμάτες οξαλικά. Δεν είναι. Ούτε αποτελούν τα οξαλικά τον μοναδικό παράγοντα επηρεασμού της απορρόφησης ασβεστίου. Πολλές φορές η απορρόφηση ασβεστίου μέσω της κατανάλωσης λαχανικών μπορεί να είναι διπλά αποτελεσματική σε σχέση με την απορρόφηση μέσω της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος. Άλλωστε η απορρόφηση ασβεστίου από τα προϊόντα σόγιας, που είναι πλούσια τόσο σε οξαλικά όσο και σε φυτικά, είναι η βέλτιστη (5). 

Η ασφάλεια της βίγκαν διατροφής

Αν διαβάζετε το μπλογκ αυτό συχνά, θα ξέρετε ότι δεν είμαι από τους διαιτολόγους που απορρίπτουν τυχόν ανησυχίες για την ασφάλεια της βίγκαν διατροφής. Υπάρχουν κάποιες δυσκολίες οι οποίες όμως δημιουργούνται γιατί η διατροφή αυτή δεν αποτελεί μέρος της καθιερωμένης κουλτούρας. Οι γονείς των βίγκαν παιδιών χρειάζεται να προσέχουν περισσότερο κάποια θρεπτικά συστατικά. Είναι άλλωστε γνωστό σε όλους ότι όταν θέλουμε να κάνουμε το σωστό, κάποιες φορές πρέπει να προσπαθήσουμε λίγο παραπάνω από το κανονικό.

Αλλά η καμπύλη εκμάθησης αυτού του τρόπου διατροφής είναι ασήμαντη, και είναι ξεκάθαρο ότι η βίγκαν διατροφή μπορεί να καλύψει όλες τις διατροφικές ανάγκες των παιδιών. Τα βίγκαν παιδιά –και οι ενήλικες- μπορούν να τα πάνε πάρα πολύ καλά. Tο ξέρουμε με απόλυτη σιγουριά. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως για όσους έχουν την καλή τύχη να μπορούν να επιλέγουν τι θα τρώνε, οι μόνες δικαιολογίες που τους απομένουν για να συνεχίσουν να τρώνε ζώα είναι η ευκολία και η απόλαυση. Τα άρθρα που αμφισβητούν την ασφάλεια της βίγκαν διατροφής πάντοτε στηρίζονται σε ξεπερασμένες μελέτες και σε μία πολύ φτωχή κατανόηση της επιστήμης της διαιτολογίας. 

References

1.     O’Connell JM, Dibley MJ, Sierra J, Wallace B, Marks JS, Yip R. Growth of vegetarian children: The Farm Study. Pediatrics 1989;84:475-81.

2.     Sanders TAB, Manning J. The growth and development of vegan children. J Human Nutr Diet 1992;5:11-21.

3.     Lu Z, Chen TC, Zhang A, Persons KS, Kohn N, Berkowitz R, Martinello S, Holick MF. An evaluation of the vitamin D3 content in fish: Is the vitamin D content adequate to satisfy the dietary requirement for vitamin D? J Steroid Biochem Mol Biol 2007;103:642-4.

4.     Ziegler EE. Consumption of cow’s milk as a cause of iron deficiency in infants and toddlers. Nutr Rev 2011;69 Suppl 1:S37-42. 

5.    Weaver CM, Heaney RP, Connor L, Martin BR, Smith DL, Nielsen E. Bioavailability of calcium from tofu vs. milk in premenopausal women. J Food Sci 2002;68:3144-3147.